تلسکوپ فضایی جیمز وب، همچنان با رونمایی از تصاویر بی‌نظیر و خیره‌کننده از اعماق جهان هستی، شگفتی دانشمندان و مردم را برمی‌انگیزد. امروز نیز شاهد دستاورد دیگری از این تلسکوپ شگفت‌انگیز بودیم، جایی که دانشمندان از کشف دورترین کهکشان قابل مشاهده تاکنون خبر دادند.
دورترین کهکشان با نام JADES-GS-z14-0
این کهکشان که نام خود را از “بررسی عمیق فراکهکشانی پیشرفته جیمز وب” (JADES) گرفته، “JADES-GS-z14-0” نام دارد و در ناحیه‌ای از کیهان به نام “سپیده‌دم کیهانی” واقع شده است. این ناحیه، بازه‌ای زمانی بین حدود 50 میلیون تا یک میلیارد سال پس از انفجار بزرگ را در بر می‌گیرد.
برای اندازه‌گیری فاصله‌ی اجرام در این ناحیه، از “میزان سرخ‌گرایی” نور آن‌ها استفاده می‌شود. سرخ‌گرایی، به کشیدگی طول موج‌های نور یک جسم به دلیل انبساط جهان اشاره دارد.
بین اکتبر 2023 و ژانویه 2024، ستاره‌شناسان با استفاده از طیف‌سنج فروسرخ نزدیک (NIRSpec) وب، کهکشانی را با مقدار سرخ‌گرایی 14.32 اندازه‌گیری کردند (طول موج نور آن 14 برابر طول موج معمولی‌اش است). این اندازه‌گیری، سن این کهکشان را حدود 290 میلیون سال پس از انفجار بزرگ تخمین می‌زند و آن را به مسن‌ترین و دورترین کهکشانی که تاکنون رصد شده، تبدیل می‌کند.
پیش از این، رکورد دورترین کهکشان متعلق به کهکشان “JADES-GS-z13-0” بود که در سال 2022 با سرخ‌گرایی 13.2 کشف شد. سن این کهکشان حدود 330 میلیون سال پس از انفجار بزرگ تخمین زده می‌شود و در فاصله‌ای حدود 13 میلیارد سال نوری از زمین قرار دارد.
در همین راستا، تیم JADES در همان زمان، دو کهکشان دیگر با مقادیر سرخ‌گرایی بیش از 10 و یک کهکشان دیگر با سرخ‌گرایی حدود 13 را نیز شناسایی کرد.
این کشف جدید، گامی بزرگ در راستای درک ما از تاریخ اولیه جهان و شکل‌گیری اولین کهکشان‌ها به شمار می‌رود. تلسکوپ فضایی جیمز وب با قدرت فوق‌العاده خود، به ما امکان می‌دهد تا به اعماق کیهان سفر کرده و رازهای ناگفته‌ی آن را کشف کنیم.
یکی از شگفتی‌های کهکشان JADES-GS-z14-0، درخشش خیره‌کننده‌ی آن است. بر اساس تصاویر مادون قرمزی که از این کهکشان گرفته شده، اخترشناسان تخمین می‌زنند که عرض آن حدود 1600 سال نوری باشد. این درخشش فوق‌العاده، گواهی بر آن است که نور ساطع‌شده از این کهکشان، نه از یک سیاه‌چاله ابرپرجرم، بلکه از ستاره‌های جوان سرچشمه می‌گیرد. نکته‌ی جالب توجه دیگر این است که درخشش JADES-GS-z14-0 نشان می‌دهد که این کهکشان، “صدها میلیون برابر جرم خورشید را در خود جای داده است!”، که پدیده‌ای شگفت‌انگیز در این کهکشان بسیار دور به شمار می‌رود.
کشف دورترین کهکشان، دریچه‌ای نو به سوی درک ما از کهکشان‌های اولیه و نحوه‌ی شکل‌گیری آن‌ها در اعماق کیهان می‌گشاید. دانشمندان امیدوارند با بررسی‌های بیشتر JADES-GS-z14-0 و سایر کهکشان‌های دوردست، به رازهای بیشتری از تاریخ اولیه جهان دست پیدا کنند.
رصد این کهکشان بسیار فراتر از انتظار دانشمندان بوده و تمام مدل‌های نظری و شبیه‌سازی‌هایی که برای درک جهان اولیه به کار می‌بردند را زیر سوال برده است. به گفته‌ی کارنیانی، این کهکشان با صدها کهکشان دیگر با سرخ‌گرایی بالا که تاکنون در این بررسی مشاهده شده، کاملا متفاوت است. او پیش‌بینی می‌کند که دانشمندان پروژه جیمز وب در 10 سال آینده، کهکشان‌های درخشان بسیار بیشتری را در نقاط حتی اولیه‌تر و دوردست‌تری کشف خواهند کرد.
کارنیانی با هیجان می‌گوید: «ما از کشف چنین تنوع خارق‌العاده‌ای از کهکشان‌ها در سپیده‌دم کیهانی به وجد آمده‌ایم!»
