زمان تخمین زده شده مطالعه: 6 دقیقه

نفخ  یک فرآیند بیولوژیکی است. اغلب بانوان تصور می‌کنند که نفخ شکم بعد از غذا به وجود می آید. اما  پریودی و بارداری ، از عمده دلایل باد در شکم است.

علت نفخ شکم

نفخ به دلیل تجمع گاز در دستگاه گوارش به وجود می‌آید. گاز در سیستم گوارش ما از نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده. اما هنگام هضم غذا، گاز به شکل هیدروژن، متان و دی‌اکسیدکربن آزاد می‌شود. عمده گاز بلع شده (به فروبردن غذا از دهان به معده بلع گفته می‌شود) بعد از غذا خوردن به صورت آروغ زدن از معده خارج می‌شود. بخش کمی از آن وارد روده می‌شود. از این رو نفخ شکم در حالت طبیعی، دلیل خاصی ندارد. در حالت عادی دفع 15 تا 20 مرتبه گاز در شبانه روز طبیعی است. ولی بعضی از بیماران احساس می‌کنند که دفع گاز در آن‌ها بیشتر از معمول است یا از بوی نامطبوع آن شکایت دارند؛ در چنین حالتی نفخ اتفاق افتاده است.

از مهم‌تین دلایل نفخ شکم :

• رژیم غذایی نامناسب

مصرف بیش از اندازه گوشت، مرغ و ماهی ، تخم مرغ، کاهو، گوجه فرنگی، کدو سبز ، انگور، انواع توت‌ها، گیلاس، آووکادو و زیتون ، نان برنج ، برنج ،عدس، نخود و لوبیا باعث ایجاد نفخ می‌شود. 

• سندرم روده تحریک‌پذیر

سندروم روده تحریک پذیر (IBS) رایج ترین اختلال گوارشی است. این عارضه دلیل مشخصی ندارد و علائم اش نفخ، درد های شکمی، اسهال و  یبوست است.

• رشد باکتری‌‌ها در معده یا روده کوچک

یکی دیگر از علت های نفخ عفونت‌های روده‌ای است. رشد بیش از حد باکتری‌ها در داخل روده و یا معده باعث ایجاد نفخ می‌شوند. گاهی اوقات غذا قبل ازاینکه هضم و جذب شود؛ توسط باکتری‌ها مصرف می‌شود و تولید گاز افزایش پیدا می‌کند

• جویدن آدامس ، مکیدن آبنبات و مصرف سیگار

جویدن آدامس یا مکیدن آبنبات سفت می‌تواند راه مناسبی برای کاهش وزن یا ترک سیگار باشد؛ اما استفاده از آن‌ها مقدار زیادی هوا وارد معده می‌کند.

• نزدیک بودن زمان مصرف وعده غذایی شام با ساعت خواب

دراز کشیدن فرآیند هضم غذا را مختل می کند. در صورتی که با معده سنگین به خواب بروید دستگاه گوارش نمی‌تواند به سرعت مواد خوراکی را هضم کند و صبح با مشکل نفخ معده از خواب بلند می‌شوید.

• مصرف برخی از داروها

مصرف برخی از داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و مسهل‌ها باعث ایجاد نفخ می‌شوند.

(مسهل: دارویی که شکم را نرم میکند و باعث اسهال می شود)

• تند غذا خوردن

هنگام غذا خوردن مقداری هوای تولیدکننده گاز معده نیز بلعیده می‌شود. هرچه سریع‌تر غذا بخورید هوای بیشتری می‌بلعید. زمانی که سریع غذا می‌خوریم، غذا به خوبی جویده نمی‌شوند و باعث می‌شود قطعات بزرگتری از غذا به معده وارد شوند و هضم آنها زمان بیشتری طول بکشد.

لطفا نوشابه را تا حد امکان از برنامه غذایی خود خارج کنید!

• مصرف نوشابه

مصرف نوشابه باعث ورم معده می شود. زیرا حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی است که قابل هضم نیستند.

• مصرف بیش از حد حبوبات

حبوباتی مثل نخود، لوبیا و عدس منبع غنی از پروتئین گیاهی به حساب می‌آیند. اما کربوهیدرات‌های موجود در حبوبات غیر قابل هضم هستند.

• صحبت کردن و خندیدن بین غذا

این کار منجر به بلع هوا همراه غذا و در نتیجه نفخ معده می‌شود.

• مصرف غذاهای حساسیت زا زیر باعث تولید گاز و نفخ می شود:

لاکتوز: لاکتوز اصلی ترین کربوهیدرات موجود در شیر است.

فروکتوز: فروکتوز شیرین‌کننده‌ای طبیعی است که به صورت فراوان در میوه‌ها و عسل وجود دارد.

• تخم مرغ
• گلوتن: گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو وجود دارد.

غذایی انتخاب کنید که فودمپ پایینی داشته باشد. مواد خوراکی حاوی فودمپ پایین باعث کاهش نفخ می شوند.

(فودمپ : مواد غذایی که کربوهیدرات آنها به صورت کامل در معده هضم نمی شود )

چند غذا که فودمپ بالایی دارند :

• گندم
• پیاز
• سیر
• کلم بروکلی
• کلم پیچ
• گل کلم
• حبوبات
• سیب
• گلابی
• هندوانه

علائم نفخ

باد کردن شکم، احساس ‌پُری و فشار در شکم پس از غذا خوردن و آروغ زدن، درد در شکم یا پهلوها، التهاب آپاندیسیت، ازعلائم نفخ شکم هستند. 

روش ‌های درمان خانگی نفخ :

• مصرف ماست و دوغ

بعضی از افراد به لاکتوز حساسیت دارند، بهتر است به جای شـیر از ماست استفاده کنند.

شکر موجود در شیر، زمانی که به ماست تبدیل می‌شود می‌شکند به همین دلیل از بروز نفخ و گاز معده جلوگیری می‌کند. وجود باکتری‌های زنده در ماست باعث کاهش شدید نفخ می‌شود.

• مصرف آب

زمانی که آب نمی‌نوشید بدن احساس کمبود آب می‌کند، در نتیجه سعی می‌کند همان میزان آب موجود را حفظ کند. پس اگر زیاد نفخ می‌کنید مقدار استفاده از مایعات  را بیشتر کنید.

• فعالیت روزانه

نحوه فعالیت روزانه شما می‌تواند در نفخ کردنتان تأثیرگذار باشد. به میزان کافی بخوابید و روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت داشته باشید.

• درمان سوءهاضمه

درمان مشکلات سوءهاضمه  نقش موثری در درمان نفخ دارد. وقتی هضم به درستی انجام شود، به دنبال آن مشکلاتی چون نفخ معده نیز به وجود نمی‌آید.

• ورزش پیلاتس یا حرکات یوگا

بعضی از حرکات یوگا می توانند نفخ را کاهش دهند. ژست کودک، ژست کودک شاد و اسکات می توانند به افراد کمک کنند تا به سرعت تجمع گاز را از بین ببرند.

• ماساژ شکم

ماساژ شکم می تواند به حرکت روده ها کمک کند.

نفخ معده عصبی

گاهی بدون خوردن هیچ‌یک از خوراکی‌های نفاخ یا غذای زیاد  ممکن است دچار نفخ معده شوید. در چنین شرایطی وجود اضطراب و استرس بیش از حد سبب بروز چنین عارضه‌ای می شود.

وقتی این نوع نفخ با علائمی مثل سکسکه یا بیماری‌های دیگری همراه باشد، می‌تواند نشانه ی  یک بیماری جدی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر باشد.

بدن هر شخص با شخص دیگر متفاوت است و همه افراد صرفاً با مصرف یک نوع ماده خاص دچار نفخ معده نمی‌شوند. ممکن است یک ماده غذایی خاص در بدن یک نفر منجر به بروز نفخ معده شود اما در بدن شخص دیگر چنین حالتی را پدید نیاورد.