زمان تخمینی مطالعه: 6 دقیقه
اسید یا شیره معده چیست؟
بعد از گوارش فیزیکی در دهان ادامه ی روند گوارش در معده‌ی انسان رخ می‌دهد. معده از اصلی‌ترین بخش‌های دستگاه گوارش است. غده های موجود در دیواره ی داخلی معده، ماده‌ی رقیق و اسیدی را ترشح می‌کنند که شیره‌ی معده نام دارد.
معده‌ی یک انسان سالم و بزرگسال روزانه حدود ۲ تا ۳ لیتر شیره‌ی معده تولید میکند که یکی از اجزای اصلی آن اسید معده میباشد.
(اسید معده مایعی آبکی و بیرنگ است که توسط پوشش داخلی معده تولید میگردد.)
وجود این اسید برای گوارش در معده و نابودی انواع میکروب‌های مضر که با مواد غذایی به معده وارد شده اند نیاز است.
با وجود این اسید بدن نسبت به مسمومیت با مواد غذایی و یا دیگر بیماری های عفونی که از راه دستگاه گوارش به بدن وارد می‌شوند، مقاوم می شود.
کاهش یا افزایش شیره معده می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد که به معده فرد آسیب می‌رساند.
علت کاهش اسیده معده
درباره دلایل کاهش اسید معده میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش سن : از اصلی ترین دلیل کاهش اسید معده افزایش سن میباشد.
- پرخوری: استفاده از خوراکی های سنگین و استفاده‌ی بیش از حد از پروتئین‌ها سبب کاهش اسید معده
- مشکل در غده‌ی تیروئید: اگر در غده تیروئید نیز مشکلی وجود داشته باشد، امکان کاهش اسید معده در بدن وجود دارد
- مصرف برخی داروها : مصرف دارو نیز باعث کاهش سطح اسید معده می شود.
اگر میزان اسید معده کم باشد، گوارش به طور ناقص اتفاق می‌افتد. در این حالت کمبودهای تغذیه در بدن فرد به وجود خواهد آمد به دلیل اینکه قبل از جذب مواد غذایی به خون فرد، نیاز است که این مواد به صورت کامل تجزیه گردند.
اگر میزان شیره معده کافی باشد، روند هضم و گوارش مواد غذایی به درستی صورت می‌گیرد و نفخ، سوء هاضمه و…کمتری تجربه می شود. برای مشاهده مطلب ” نفخ مهده | دلایل | درمان ” کلیک کنید.
عوارض پایین بودن سطح اسید معده :
- ایجاد خستگی
- انواع آلرژی‌های غذایی
- آنزیم‌های گوارشی را نیز به میزانی ناکاف می رساند.
با کمبود اسید در معده و هضم نشدن مواد غذایی، مواد مغذی مورد نیاز به بدن فرد نرسیده، و فرد در بافت ها و اندام‌های بدن خود دچار مشکلاتی میگردد؛
فواید
- سبب هضم غذا
- از بین بردن بسیاری از میکروب‌ها
- سبب جذب موثر مواد مورد نیاز بدن مثل (اسید فولیک، ویتامین B12، ویتامین C، آهن و… میگردد.)
رفلاکس معده چیست ؟
برگشت اسید به سمت مری ریفلاکس معده نام دارد. ریفلاکس یا همان بازگشت اسید از معده به مری در بین مردم جهان وجود دارد ( حدود ۲۰ درصد از افراد آمریکا دچار ریفلاکس معده هستند.)
رفلاکس چگونه اتفاق می افتد؟
مری یک لوله‌ی با طول ۲۵ سانتی متر است که بخشی از دستگاه گوارش میباشد و انتهای گلو را به ابتدای معده وصل میکند . در انتهای مری یک دریچه وجود دارد که در حالت طبیعی در اکثر اوقات بسته میباشد و فقط در زمان عبور مایعات و یا غذاهای بلع شده از مری به معده باز می شود.
اگر این دریچه در زمان هضم غذا و یا زمانی که اسید در معده وجود داشته باشد، باز باشد، محتویاتی که درون معده هستند و همچنین مقداری از شیره معده به سمت بالا و به درون مری باز می‌گردند و سبب ایجاد سوزش در بخش ابتدایی معده میشود
در بدن انسان مخاط معده در برابر این اسید بسیار قوی است؛ اما بافت مری برای مقابله با این اسید مقاوم نیست و در صورت تماس مداوم با اسید دچار آسیب‌های جدی میگردد.
این آسیب در ابتدا به صورت سوزش و ناراحتی سر معده است ، اما اگر ادامه پیدا کند و درمان نشود سبب بروز زخم مری و خونریزی مری شود. که یک مورد اورژانسی پزشکی است و جان بیمار را به طور جدی تهدید میکند.
پیشگیری از رفلاکس معده
۱. کنترل تغذیه
۲. نخوابیدن پس از صرف غذا (تا یکساعت )
۳. عدم استفاده ی بیش از اندازه از الکل، قهوه و نوشابه ها و دوغ گازدار
۴. عجله نکردن در هنگام خوردن غذا
۵. سیگار نکشیدن
۶.نپوشیدن لباسهای بسیار تنگ
۷. جلوگیری از مصرف غذاهای بسیار چرب، ترش و یا تند
۸. استرس و ناراحتی های عصبی
۹. خودداری از مصرف انواع سس‌ها و مواد افزودنی ترش
**مواد غذایی مفید برای رفلاکس معده سبزیجات مثل کاهو، خیار، سبزی خوردن.
** مشکل رفلاکس معده ممکن است در بدن همه ی افراد اعم ازنوزادان و کودکان و در سالمندان رخ دهد. اما در برخی افراد( مثال افراد چاق، مسن و افراد باردار )بیشتر از سایرین میباشد.
** اگر فردی این حالت را بیشتر از دو مرتبه در یک هفته تجربه کند، به احتمال زیاد به بیماری رفلاکس معده مبتلا هستند.
علائم رفلاکس در بزرگسالان و نوجوانان
- درد و سوزش در دهان پس از خوردن غذاهای سنگین و یا غذاهای تند
- گرفتگی و سوزش در بخش پشتی قفسه‌ی سینه
- سوزش شدید در هنگام خم شدن یا دراز کشیدن پس از صرف غذا
- حالت تهوع
- آروغ زدن‌های مداوم
- احساس تلخی در دهان
- درد در ناحیه ی شکم
- سرفه‌های خشک
رفلاکس در نوزادان و خردسالان
- استفراغ و یا تف کردن بعد از غذا
- آروغ هایی که به همراه خود استفراغ بوجود می‌آورد.
- سکسکه‌های مکرر
- گریه کودک پس از خوردن غذا
- افزایش بی رویه وزن
- نخوردن غذا
درمان رفلاکس معده
میتوان با استفاده از برخی داروهای آنتی اسید برای بزرگسالان و شربت آنتی رفلاکس برای نوزادان میزان اسید را مقداری کاهش داد.
همچنین میتوان از طب سنتی استفاده کرد به عنوان مثال ( برای درمان رفلاکس میتوان از زنجبیل در کنار عسل استفاده کرد که باعث آرام شدن معده و کاهش اسید معده میگردد.)
همچنین میتوان از موز، دارچین، برگ ریحان، رازیانه و انواع گرمیجات و دمنوش‌ها برای کاهش اثرات اسید بر معده استفاده کرد.
اما بهتر است به پزشک متخصص گوارش مراجعه نمود و پزشک داروهای متناسب با شخص را تجویز کند .
عوارض احتمالی داروها
- اسهال
- یبوست
- کبود آهن
- کمبود کلسیم
یکی از علائم زخم مری اسید معده است:
قرارگرفتن مکرر در معرض اسید معده باعث التهاب و سوزش مری میشود و زمینه را برای شکل‌گیری زخم فراهم میکند. این وضعیت معمولا در افرادی رخ می‌دهد که با سایر بیماری‌های گوارشی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
درمان زخم مری
اگر اسید معده باعث آسیب به مری شود ابتدا باید راه ورود اسید را قطع کرد.
اگر مری دچار آسیب فیزیکی شدید شده باشد، برای کنترل آن از طریق بینی به سمت دستگاه گوارش لوله گذاری و تزریق وریدی مایعات انجام میشود.
**در صورت وجود هر یک از علائم در مورد کاهش یا افزایش اسید معده در فرد باید فورا به دکتر متخصص گوارش مراجعه کرد و تحت نظر قرار بگیرد.
