زمان تخمینی مطالعه: 7 دقیقه
قارچ موجودی است که هیچ اندام فتوسنتزی ندارد، ساقه و برگ نیز ندارد؛ از لحاظ ساختار نیز به جانوران شبیه نیستند و بسیار ساده تر از گیاهان و جانوران هستند.
پرورش قارچ کسب و کاری زود بازده است که نیاز به سرمایه اولیه زیادی هم ندارد وسرمایه گذاری تولید قارچ در مقایسه با دیگر کسب و کارهای حرفه ای، بسیار کمتر است.انوع قارچ ها صدفی، قارچ دکمه ای و غیره در صورت پرورش اصولی به خوبی رشد می کنند.
مصرف قارچ از دوران پیش از تاریخ شروع شده ولی کشت قارچ تا سال های زیادی مرسوم نبوده است. در ابتدا قارچ ها تنها از راه جمع آوری در طبیعت به دست می آمدند و هیچ گونه ای از قارچ زیر کشت قرار نداشت. مصری ها قارچ را گیاه جاودانگی می دانستند. همچنین تنها فراعنه اجازه استفاده از قارچ را داشتند. رومی های باستان نیز قارچ را غذای خدایان میدانستند. ولی این روزها همه مردم می توانند قارچ خوراکی را در غذای روزانه مصرف کنند. در سال ۱۹۰۳ کشت ترافل جمع آوری شده از زیر درختان بلوط آغاز شد. پیش از این و تا پایان جنگ جهانی دوم، قارچ ترافل تنها از طبیعت جمع آوری می شد. قارچ همزیستی خوبی با ریشه های درختان بلوط دارد. در
سال ۱۹۷۲ تلاش های زیادی برای پرورش قارچ در مزارع و بقایای درختان بلوط انجام شد که در ابتدا موفقیت آمیز نبود.
مزایای پرورش قارچ چیست؟
قارچ یکی از پر مصرف ترین مواد در صنایع غذایی است. تولید قارچ در ایران باعث تولید اشتغال برای بسیاری از افراد شد. انواع قارچ خوراکی دارای ارزش غذایی بالایی هستند و می توانند ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن را تامین کنند. پرورش قارچ شغلی مفید و مورد نیاز جامعه امروزی است که مزایای زیادی را برای تولید کنندگان به همراه دارد.
بازگشت سرمایه مهم ترین اصل در کسب و کارهای موفق است. تولید قارچ از شغل هایی است که از ایده تا اجرا و کسب سود همگی در زمانی بسیار کوتاه عملی می شود. بدون تردید پرورش قارچ در میان دیگر محصولات کشاورزی دوره رشد کوتاه تری دارد. پروسه تولید قارچ از ابتدا تا انتها در مدت زمان کوتاه ۲ ماهه انجام خواهد شد. از دیگر مزایا تنوع قارچ های خوراکی بیش از ۴۰ گونه بوده که هر کدام شرایط رشد و تکثیر ویژه ای دارند. همه تولید کننده ها می توانند یکی از انواع قارچ های خوراکی را برای تولید انبوه انتخاب کنند
نیازهای تولید قارچ
برای پرورش قارچ نیازی به زمین های هکتاری و حاصلخیز وجود ندارد. مثلاً در مقیاس صنعتی با حدود هشت سالن ۱۰۰ متر مربعی سطح زیربنا می توان حدود ۲۵۰تن قارچ در سال تولید کرد. البته تولید قارچ خانگی در فضای بسته و در سالن پرورش قارچ صنعتی وجود دارد . تولید قارچ در سالن های سرپوشیده و تحت شرایط کنترل شده انجام می شود و همه نیازهای رشد قارچ نظیر دما، رطوبت و تغذیه در نظر گرفته می شود.
اغلب قارچ ها نیازی به نور مستقیم خورشید برای رشد ندارند. برای پرورش قارچ دکمه ای، نیازی به نور نیست. فقط برای کارهای کارگری نیاز به نور کمی دارد که به صورت مصنوعی تامین می شود و تابش نور مستقیم آفتاب می تواند منجر به خسارت شود. زیراوقتی نور وارد سالن شود گرما را هم با خود به سالن می آورد و باید هزینه و انرژی زیادی مصرف کرد تا این گرما از سالن گرفته شود و سالن را خنک کرده موجب آسیب به قارچ ها شده است.
بر خلاف نور، قارچ به دما حساس است و نمی تواند تغییرات دمایی زیادی را تحمل کند. در گونه های مختلف قارچ تفاوت هایی نسبت به دما مشاهده می شود. پرورش قارچ در منزل با توجه به شرایط دمایی مناسب امکان پذیر است. کولر و مه پاش برای تابستان و بخاری برای زمستان منبع اصلی تنظیم دمای اتاق پرورش قارچ در خانه است.
در پرورش قارچ و دیگر محصولات کشاورزی داشتن خریدار دائمی یک مزیت بزرگ است. تولید کنندگان عمده قارچ همیشه با خریداران عمده در ارتباط هستند. همچنین برای فروش محصولات از قبل هماهنگی های لازم را انجام میدهند.
کمپوست چیست؟
کمپوست، مخلوط بقایای حیوانی و گیاهی است. دلیل لزوم وجود این دو ماده در کمپوست این است که در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها و پروتئین هایی که داخل این بقایا وجود دارد، به شکل قابل جذب برای قارچ در می آید و قارچ می تواند از آن تغذیه کند.
پنج ماده اصلی در ساخت کمپوست، آب، کاه و کلش، کود مرغی، نیتروژن و سنگ گچ می باشد که نسبت استفاده از این مواد اولیه در فرمول های مختلف کمپوست سازی ممکن است، متفاوت باشد.
مراحل پرورش قارچ چگونه است؟
اکثر سالن های پرورش قارچ دکمه ای در ایران، دارای دیوارهای بتونی و کف موزاییک می باشند.
ریسه دوانی در کمپوست
این مرحله ۱۴-۱۷ روز طول می‌کشد. در این مرحله دمای ۲۵ درجه سانتی گراد را برای میسیلیوم ها فراهم نموده تا در کمپوست رشد کنند و به‌اصطلاح به‌خوبی سفید کند.
سپس رطوبت محیط حدود ۹۰ تا ۹۵% در نظر گرفته می‌شود تا علاوه بر تأمین رطوبت مورد نیاز کمپوست از خشک شدن نیز جلوگیری شود. در طول این مدت باید سطح کمپوست با روزنامه پوشیده شود. سپس سطح روزنامه‌ها با آبپاش آبیاری شود. معمولاً میزان Co2 در این مرحله در بستر ۵۰۰۰-۱۰۰۰۰ ppm می‌باشد.
ریسه دوانی در خاک پوششی
پس از سفید شدن کمپوست، ادامه‌ی رشد رویشی میسلیوم ها باید در خاک‌پوششی صورت گیرد. علاوه بر این‌که در این مرحله عمل اختلاط کمپوست و خاک پوششی باید صورت گیرد و شرایط محیطی لازم نیز باید فراهم گردد. نحوه ی مخلوط شدن و زمان آن متفاوت است که بسته به آن، عمل مخلوط شدن خاک و کمپوست را رافلینگ یا ککینگ می گویند
هوادهی
پس از سفید شدن میسیلیوم ها در خاک پوششی، باید از رشد رویشی میسلیوم جلوگیری کنیم و آن را وادار کنیم تا وارد فاز زایشی شود. به همین دلیل هوادهی می‌کنیم یعنی دما و co2 را کاهش داده و شرایط محیطی ویژه‌ای برای میسلیوم ها فراهم می‌کنیم تا وارد فاز زایشی و تولید اندام بارده قارچ شوند. در فاز زایشی اندام‌های باردهی قارچ در شرایط شوک دهی تشکیل می‌شود و رشد می‌کند و حفظ شرایط رشد میسلیوم و اندام‌های باردهی مهم‌ترین کاری است که باید انجام شود.
باردهی
پس از ۷ روز بعد از شوک دهی قارچ وارد مراحل ته سنجاقی و رشد و نمو اندام باردهی قارچ می‌شود. با تشکیل اندام بارده، باید شرایط را برای رشد و نمو آن فراهم کنیم تا تبدیل به قارچ شوند.
دما، رطوبت و غلظت Co2 از مهم‌ترین فاکتورهای محیطی برای تشکیل اندام بارده قارچ هستند. بهترین دما برای تشکیل اندام بارده قارچ ۲۰ درجه سانتی گراد در کمپوست و دمای ۱۸ درجه سانتی گراد برای هوا می‌باشد. غلظت Co2 ناشی از میزان تولید Co2 از میسلیوم ها و میزان Co2 موجود در هوای تازه می‌باشد. غلظت کل Co2 برای تشکیل اندام بارده بین ۲۰۰۰-۶۰۰۰ ppm باشد.
پس از برداشت اول با تمیز نمودن سطح بستر از قارچ های باقیمانده و آبیاری مجدد، پین های فلش دوم شروع به رشد میکنند. در نهایت برداشت دوم و سوم نیز خواهیم داشت. البته به آن ها فلش دوم و فلش سوم نیز میگویند.
